Styresmann

Langskipa vart styrt av ein styresmann utpeikt av kongen!

Kvart leidangsskip vart styrt av ein styresmann, som kongen oppnemnde. Den som ikkje møtte når han var utkalla til leidang måtte betala bøter til kongen, og i verste fall kunne han verta lyst fredlaus.

Styresmann peikte i sin tur ut «håseter» – mannskapet av rorkarar. Karane skulle veljast blant unge menn eller blant bønder som hadde eit så stort hushald at dei hadde arbeidskarar. Kokken skulle vere ein træl. Over 5000 mann rodde leidang når det vart utkalla «full allmenning».

Skipa

Skipa dei brukte heitte langskip og hadde mannskap på opp mot 1000 mann!

Skipa i leidangen vart kalla langskip, og var store skip på mellom 20 og 30 sessar (20 sessar er ein båt med 40 årer og eit mannskap på opp mot 100 mann).
‍
Samla var ytingane bøndene betalte til leidangen betydelege, kanskje var dette rikskongedømmet sitt tydelegaste avtrykk i bondesamfunnet.

Våpen

Alle leidangsmenna hadde pil og boge!

Leidangsmenna var pliktige til å ta med breiøks eller sverd, spyd og skjold. Bøndene hadde i fellesskap ansvar for at det låg boge og piler på tofta til kvar leidangsmann. Det at bøndene var lovpålagde å ha eigne våpen er eit særsyn i middelalderen – dei fleste stader i Europa var det ikkje tillate for bøndene å ha eigne våpen. Der var det å bera våpen eit symbol på adelen si samfunnsmakt.

Vardar og vetar

Forutan leidangsplikt fans det ei allmenn verneplikt som gjaldt ved akutt fare dersom ein fiendtleg hær nærma seg. I så fall hadde kongen rett til å kalla ut alle – «tegn og trell». Utkallinga skjedde gjennom hærpil og veteordninga. Gulatingslova hadde reglar for vetevakt, og bøter for den som ikkje retta seg etter desse.

Håkon den gode

Kongen som laga forsvarsordninga Leidangen!

Kongesogene gir Håkon den gode æra for å ha oppretta veteordninga og Leidangen. Veteordninga er svært gamal og det finst hundrevis av stader langs vestlandskysten som viser spor etter vetar. 

Håkon var sonen til Harald Hårfagre og Tora Mostrastong. Ifølgje Snorre si Harald Hårfagre soge kom Tora frå Moster. Håkon var konge i Noreg ca. 933 til 961. Håkon fekk tilnamnet Adelsteinsfostre etter å ha vorte sendt til England for å  gå i læra hjå kong Aethelstan.